Zgodnie z zapowiedzią, dzisiaj najważniejsze informacje dotyczące podatku od plastiku, podatku minimalnego oraz od podatku emisji gazów cieplarnianych.
Kierunki polityki Unii powinny stać się również kierunkami poszczególnych państw członkowskich. W praktyce często jest to uzależnione od partykularnych interesów. Choć nie jest to temat popularny w mediach, prawodawstwo Unii Europejskiej ma wpływ na nasze finanse. Nie zawsze jednak zdajemy sobie z tego sprawę. Poniżej najważniejsze zmiany obowiązujące w 2024 roku. Choć tylko jedną z nich można uznać za podatek w ścisłym znaczeniu, to wszystkie mają wpływ na finanse obywateli państw członkowskich UE.
Podatek od plastiku (Single Use Plastic)
Priorytetem Unii Europejskiej jest walka z zanieczyszczeniem środowiska. Jedną z dróg obranych przez Unię jest promowanie obiegu zamkniętego tworzyw sztucznych. W tym celu wydano dyrektywę w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Zakazuje ona wprowadzania do obrotu określonych produktów z tworzyw sztucznych oraz wprowadza opłatę pobieraną od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty z tworzyw sztucznych, a w niektórych przypadkach również od konsumentów, którzy je nabywają.
Przepisy dyrektywy zostały implementowane w Polsce do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.
1. Zmniejszenie stosowania produktów z tworzyw sztucznych
Opłatę od użytkownika końcowego muszą pobierać przedsiębiorcy oferujący produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty. Obowiązek ten dotyczy również przedsiębiorcy oferującego te produkty za pomocą urządzenia vendingowego.
Opłata dotyczy:
1) kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
2) pojemników na żywność, tj. pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która:
a) jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
b) jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika, oraz
c) jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Opłata wynosi 20 gr od kubka oraz 25 gr od pojemnika na żywność.
Opłatę wnosi się na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.
2. Rozszerzona odpowiedzialność za wprowadzenie do obrotu
Przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, w tym transportu i przetwarzania.
Opłata dotyczy:
1) pojemników na żywność, tj. pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
a) przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
b) zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
c) gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie w tym pojemników na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;
2) paczek i owijek wykonanych z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki;
3) pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów, tj. pojemników stosowanych do przechowywania napojów, takich jak butelki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, oraz wielomateriałowych opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, z wyłączeniem szklanych lub metalowych pojemników na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych;
4) kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
5) lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego w rozumieniu art. 8 pkt 15a lit. a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
6) chusteczek nawilżanych, tj. uprzednio nawilżonych chusteczek przeznaczone do higieny osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego;
7) balonów, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów;
8) wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi.
Opłata wynosi 10 gr za kilogram każdego rodzaju odpadów za wyjątkiem chusteczek nawilżanych, balonów i wyrobów tytoniowych, od których opłata wynosi 1 gr za sztukę. Opłatę wnosi się na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, którego ta opłata dotyczy.
3. Finansowanie publicznych kampanii edukacyjnych
Przedsiębiorca wprowadzający do obrotu:
1) wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi;
2) chusteczki nawilżane;
3) balony, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów;
4) lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego; 5
5) podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów.,
6) narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne
– jest obowiązany do finansowania publicznych kampanii edukacyjnych.
Obowiązek ten można zrealizować poprzez przeznaczenie opłaty na publiczne kampanie edukacyjne w terminie do dnia 1 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata, bądź poprzez wniesienie opłaty na odrębny rachunek bankowy właściwego urzędu marszałkowskiego w terminie do dnia 15 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata.
Opłata wynosi 5 gr za kilogram lekkich toreb na zakupy, 1 gr za 10 sztuk wprowadzonych do obrotu wyrobów tytoniowych oraz 1 gr za sztukę wprowadzonych do obrotu pozostałych produktów.
Podatek minimalny – wyrównawczy (Pillar 2)
Wprowadzenie podatku minimalnego ma na celu zapobieganie konkurencji podatkowej. Choć dyrektywa Unii Europejskiej będzie miała znaczenie dla państw członkowskich, to już ok. 3/4 wszystkich państw zapowiedziało wdrożenie podobnej regulacji. W UE podatek dotyczy wyłącznie podmiotów należących do grup kapitałowych (krajowych i międzynarodowych), których skonsolidowane przychody globalne przekraczają 750 mln EUR rocznie w co najmniej dwóch z ostatnich czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających analizowany rok podatkowy. Podatek minimalny zapłacą tylko te podmioty, których efektywna stawka podatkowa (uwzględniająca ulgi podatkowe) w danym państwie będzie niższa, niż 15%. Podatek będzie odprowadzany do państwa siedziby podmiotu dominującego w grupie. Jeżeli państwo to nie wdrożyło przepisów dotyczących podatku minimalnego – wyrównawczego, wówczas podatek ten jest płacony w państwie siedziby spółek zależnych. Co istotne, państwo członkowskie, może ustalić swoją wyłączną właściwość do poboru podatku.
W Polsce przepisy dotyczące tego podatku nie zostały jeszcze implementowane. Należy pamiętać, że podatek minimalny wprowadzony do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie stanowi implementacji Pillar 2.
Pillar 2 w Polsce w 2024 roku dotyczy zatem wyłącznie spółek spełniających kryteria oraz posiadających centralę grupy w państwie, które implementowały Pillar 2, np. Niemcy, Szwecja, Czechy, Węgry.
Podatek od emisji dwutlenku węgla (Carbon Border Adjustment Mechanism)
Przedsiębiorstwa wytwarzające energochłonne produkty już od kilkunastu lat są zobowiązane posiadać uprawnienia do emisji każdej tony dwutlenku węgla wytworzonego podczas produkcji (EU ETS). System ten zachęcał jednak do przeniesienia działalności poza Unię Europejską, by uniknąć konieczności opłacania kosztów emisji CO2. W celu wyrównania sytuacji podmiotów produkujących w krajach unijnych i importujących produkty energochłonne na jej terytorium, wprowadzono dyrektywę CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism).
Do końca 2025 r. (okres przejściowy) jedynym obowiązkiem jest składanie sprawozdań z importu towarów. Obowiązkiem raportowania objęty jest import cementu, nawozów, energii elektrycznej, żelaza i stali, chemikaliów i aluminium. Aby sprawdzić, czy dany towar podlega raportowaniu należy sprawdzić kod nomenklatury scalonej (CN) z dokumentów celnych z kodami wskazanymi w dyrektywie. Do tego czasu nie ma obowiązku rozliczania wielkości emisji. Obowiązek taki pojawi się po okresie przejściowym.
Dyrektywa weszła w życie 1 października 2023 r. Podmioty zobowiązane składają sprawozdania za okresy kwartalne w terminie miesiąca po zakończeniu kwartału. Oznacza to, że pierwsze sprawozdanie należy złożyć już do 31 stycznia. Sprawozdania należy składać w formie elektronicznej przez specjalny rejestr przejściowy CBAM prowadzonym przez Dyrekcję Generalną ds. Podatków i Unii Celnej (TAXUD).
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie jest to porada prawna.
Stan prawny na dzień 15 stycznia 2024 r.
